W Wojsku Polskim wiele uwagi poświęca się kultywowaniu i przejmowaniu (dziedziczeniu) tradycji wojskowych, gdyż jest ona nierozerwalnie związana z powstaniem i rozwojem państwowości polskiej. Proces ten umożliwia oddziaływanie na społeczeństwo w celu utrwalania i kształtowania patriotyzmu.
Tradycje bojowe oznaczają całokształt historycznie ukształtowanych obyczajów, zwyczajów, poglądów i zasad postępowania oraz sposobów myślenia sprzyjających wychowaniu żołnierzy w duchu patriotycznemu oddaniu ojczyźnie, poświęcenia i ofiarności w zaszczytnej służbie wojskowej*.
Tradycja wojskowa, jako pojęcie szersze znaczeniowo oznacza więc różnorodne przeżycia i doświadczenia wielu pokoleń żołnierskich, często opłacone ranami, krwią i życiem, a pozwalające na określenie historycznie przebytej drogi. Obejmuje ona dziedziczenie tradycji bojowych, barwy, znaków i symboli, nazw wyróżniających oraz elementów ceremoniału dawnych pułków.
Tradycja ma wpływ na rytuał w postaci określonych, wypracowanych historycznie zasad. Związana jest z ceremoniałem, który poszerza go o uroczystą oprawę i często bazuje na nim. Ceremoniał wojskowy to określone regulaminami, instrukcjami, specjalnymi przepisami i tradycją zwyczaje, reguły postępowania w określonych sytuacjach życia wojska. Oddziaływuje on na uczuciową stronę świadomości, kształtuje przywiązanie do tradycji, poczucia jedności i solidarności, szacunek dla symbolizowanych ideałów, poczucie odpowiedzialności, kształtuje honor żołnierski, oddziaływuje także na społeczeństwo. Ta definicja oddaje w pełni rolę i znaczenie ceremoniału w życiu wojskowym.
Udział żołnierzy Wojska Polskiego w misjach pokojowych i międzynarodowych jest specyficzną formą aktywności bojowej. Z tych też względów, dzięki pięćdziesięcioletniej obecności żołnierzy polskich w misjach ukształtowały się specyficzne elementy ceremoniału wojskowego. Tradycje związane z udziałem w misjach pokojowych i międzynarodowych są więc ważnym czynnikiem wielowarstwowo i szeroko pojmowanej tradycji.
POŻEGNANIE ZMIANY WYJEŻDŻAJĄCEJ Z KRAJU NA MISJĘ
Wyjazd żołnierzy na misję (operację) pokojową lub międzynarodową jest ważnym wydarzeniem w życiu służbowym, jak również osobistym każdego wyjeżdżającego, szczególnie tych wyjeżdżających po raz pierwszy. Dlatego też, ceremoniał pożegnania musi pozostawić u każdego żołnierza niezapomniane wrażenie.
W ciągu ostatnich kilku lat byliśmy świadkami wielu takich uroczystości, których przebieg był zazwyczaj następujący:
– zbiórka pododdziałów,
– powitanie kompanii honorowej i pocztów sztandarowych,
– podniesienie flagi państwowej,
– złożenie meldunku przez dowódcą uroczystości,
– wystąpienie komendanta (dowódcy) – powitanie gości,
– odczytanie rozkazu o pożegnaniu Polskiego Kontyngentu Wojskowego(PKW),
– przemówienia przedstawiciela:
– Dowódcy Wojsk Lądowych,
– władz województwa (regionu, miasta).
– wystąpienie dowódcy zmiany PKW,
– defilada pododdziałów,
– odprowadzenie sztandaru,
– uroczysty obiad,
– spotkanie komendanta (dowódcy) z zaproszonymi gośćmi.
TRADYCJA MEDAL PARADY W MISJI POKOJOWEJ
Ukoronowaniem zaszczytnej, ale jednocześnie trudnej i odpowiedzialnej służby w misji (operacji) pokojowej jest dzień, w którym odbywa się tzw. Medal Parada. Dzień ten (święto) jest na trwałe wpisany w życie wszystkich kontyngentów pełniących służbę w błękitnych beretach (hełmach).
W tym dniu, na uroczystej zbiórce całego Polskiego Kontyngentu Wojskowego, w obecności zaproszonych gości z innych kontyngentów, najstarszy stanowiskiem żołnierz (Dowódca Sił Pokojowych, lub w jego imieniu wyznaczony zastępca) dokonują wręczenia pamiątkowych medali za służbę dla pokoju. Scenariusz Medal Parady może być następujący:
– zbiórka pododdziałów,
– wprowadzenie kompanii honorowej i pocztu sztandarowego,
– podniesienie flagi państwowej i ONZ,
– odczytanie rozkazu okolicznościowego,
– wystąpienia oficjalne,
– uhonorowanie medalami W służbie pokoju,
– defilada pododdziałów,
– odprowadzenie sztandaru,
– uroczysty obiad.
POWITANIE ŻOŁNIERZY (ZMIANY) PO POWROCIE DO KRAJU
Ważnym wydarzeniem, już na trwałe związanym z wypełnianiem zadań mandatowych w misjach pokojowych i międzynarodowych jest powitanie żołnierzy (zmiany) po powrocie do kraju. Scenariusz powitania żołnierzy (zmiany) może być następujący:
– zbiórka pododdziałów,
– wprowadzenie kompanii honorowej i pocztów sztandarowych,
– podniesieni flagi państwowej,
– złożenie meldunku o wypełnieniu zadania mandatowego,
– odczytanie rozkazu okolicznościowego,
– przemówienia przedstawiciela:
– Dowódcy Wojsk Lądowych,
– władz województwa (regionu, miasta).
– uhonorowanie wyróżniających się żołnierzy,
– defilada pododdziałów,
– odprowadzenie sztandaru,
– uroczysty pożegnalny obiad.
INNE CEREMONIE W MISJI
Ceremonia wręczenia insygniów żołnierza Sił Pokojowych ONZ odbywa się na uroczystej zbiórce pododdziałów. Nowoprzybyli żołnierze otrzymują błękitne berety z symbolem organizacji i apaszki w tym samym kolorze.
Ceremonia przekazania obowiązków dowódcy Polskiego Kontyngentu Wojskowego stanowi niewątpliwie ogromne wydarzenie w życiu służbowym żołnierzy. Związane jest ono z rotacją części żołnierzy, w tym i osób funkcyjnych (dowódcy, szefa sztabu i innych) po wykonaniu zadań mandatowych. W ceremonii, odbywającej się zwykle na uroczystej zbiórce całego stanu osobowego Kontyngentu, uczestniczą przedstawiciele: ambasady polskiej, Kwatery Głównej Misji Pokojowej, pozostałych kontyngentów narodowych uczestniczących w misji, miejscowej polonii oraz delegacja Ministerstwa Obrony Narodowej. Popularyzacja udziału żołnierzy polskich w misjach (operacjach) pokojowych i międzynarodowych przez członków Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ wzbogaci proces edukacji obronnej młodzieży, a także będzie miała wpływ na kształtowanie postaw patriotycznych i obywatelskich.
Stowarzyszenie Kombatantów Misji Pokojowych ONZ może mieć znaczący udział w kultywowaniu i popularyzacji specyficznych tradycji powstałych podczas licznych misji (operacji) pokojowych. Popularyzacji tradycji wojskowych zrodzonych podczas misji (operacji) pokojowych sprzyjał będzie na pewno 2003 r, w którym obchodzone będą m.in. następujące rocznice:
pięćdziesiąta piąta rocznica zorganizowania przez Radą Bezpieczeństwa ONZ pierwszej misji pokojowej,
trzydziesta rocznica wysłania po raz pierwszy zwartego kontyngentu –
Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej do UNEF-II,
piętnasta rocznica przyznania Siłom Pokojowym ONZ Nagrody Pokojowej Nobla,
czwarta rocznica powstania Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ.
Podczas pracy wychowawczej prowadzonej w klasach profilowanych wojskowo w szkołach ponadgimnazjalnych, wydaje się zasadne zapoznanie uczniów z elementami ceremoniału misji (operacji) pokojowych i humanitarnych. Czy będzie to inspiracja do spojrzenia na służbę w misjach zagranicznych nie tylko przez pryzmat przygody, ale również jako obowiązek na rzecz utrzymania pokoju, to już zależeć będzie od uczniów i wychowawców.
Płk. rez. dr Czesław MARCINKOWSKI
