XX ROCZNICA POWOŁANIA STOWARZYSZENIA KOMBATANTÓW MISJI POKOJOWYCH ONZ
WSTĘP
W maju 2019 roku mija XX rocznica powołania w Warszawie Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ. Fakt ten był uwarunkowany szeregiem wydarzeń obiektywnych, ale najważniejszym było poczucie potrzeby powołania „wspólnoty przeżyć”[1] zrodzonych w misjach pokojowych.
Zaangażowanie Polski w misje i operacje pokojowe wynikające z porozumień międzypaństwowych (w latach 1953 – 1973) oraz/lub z mandatu organizacji międzynarodowych (po 1973 r.) stanowi chlubną kartę w historii oręża polskiego. Polscy żołnierze, policjanci i eksperci cywilni byli w rejonach najbardziej zapalnych ogniskach konfliktów na wszystkich kontyngentach. Obok satysfakcji z dobrze spełnionego, odpowiedzialnego zadania pojawiły się również niezamierzone, ale trudne do zaakceptowania straty – w misjach pokojowych tylko do 1999 roku poległo kilkudziesięciu żołnierzy i cywilów, a wielu innych wróciło z rejonów mandatowych z uszczerbkiem na zdrowiu.
IDEA POWOŁANIA STOWARZYSZENIA KOMBATANTÓW MISJI POKOJOWYCH ONZ (SKMP ONZ)
Wstępne rozmowy sondujące możliwość powołania społecznej organizacji uczestników misji pokojowych prowadzone były przez grono uczestników misji pokojowych wiosną 1998 roku w Departamencie Wojskowych Spraw Zagranicznych. Inicjatywa znalazła uznanie i poparcie w Ministerstwie Obrony Narodowej, na co zapewne złożyła się również siła Uchwały Światowej Federacji Weteranów przyjęta na zjeździe w Seulu (15.11.1997 r.) w sprawie rozszerzenia pojęcia „weteran” na uczestników misji pokojowych. Przyspieszenie prac koncepcyjnych wiosną i latem 1998 roku zaowocowało podjęciem pierwszych konkretnych działań organizacyjnych – powołania 28 października 1998 roku 7-o osobowej Grupy Inicjatywnej, której przewodził gen. dyw. rez. dr Roman Misztal (b. szef misji UNDOF) w składzie:
- Bolesław Izydorczyk – zastępca szefa Grupy;
- Józef Kowalczyk – sekretarz Grupy;
- Tadeusz Cepak;
- Bernard Woźniecki;
- ks. Marek Major;
- Mirosław Dąbrzalski.
Dalsze prace organizacyjno-koncepcyjne doprowadziły do zorganizowania 23 marca 1999 roku spotkania 55 uczestników różnych misji pokojowych (Korea, Wietnam, Egipt, Syria, Namibia, Kambodża, b. Jugosławia) oraz wydzielenia z niej Komitetu Założycielskiego w składzie:
– Tadeusz Cepak;
– Mirosław Dąbrzalski;
– Józef Kowalczyk;
– Czesław Marcinkowski;
– ks. Marek Major;
– Ewa Poznańska;
– Zbigniew Prokopczuk;
– Bernard Woźniecki.
Na bazie przygotowanych i złożonych do Sądu Okręgowego w Warszawie dokumentów (m.in. statut przyszłego stowarzyszenia) w dniu 31 maja 1999 roku Stowarzyszenie Kombatantów Misji Pokojowych ONZ zostało wpisane do rejestru w dziale A poz. RST 3713 uzyskując KRS 0000158391.
Ten fakt pozwolił podjąć dalsze kroki organizacyjne m.in. na rzecz przygotowania I Krajowego Zjazdu Stowarzyszenia, które miało miejsce 10 września w Domu Wojska Polskiego w Warszawie. Wśród gości honorowych byli m.in. senator RP – płk rez. Wiesław Pietrzak, członek Rady Naczelnej Światowej Federacji Weteranów – płk w st. spocz. prof. Michał Chilczuk, dyrektor Departamentu w Urzędzie ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych – dr inż. Łukasz Kaczyński, szef Zakładu Budżetowego „Misje Pokojowe” – płk mgr Kazimierz Sobka. Wielotysięczną rzeszę uczestników misji pokojowych reprezentowało około 100 osób (w tym 9 pań) z różnych garnizonów.
I Krajowy Zjazd Stowarzyszenia był zwieńczeniem wcześniejszych wysiłków, ale jednocześnie otwarciem nowego etapu do podjęcia działań związanych z realizacją celów statutowych, a w tym z budową struktur terenowych Stowarzyszenia (kół terenowych, sekcji problemowych, klubów). Zadania te zostały złożone na barki wybranego Zarządu Głównego w składzie:
– prezes ZG – gen bryg. rez. dr Tadeusz Cepak;
– wiceprezes – płk dypl. rez. Czesław Marcinkowski;
– wiceprezes – ppłk pil. mgr Tadeusz Krzywda;
– sekretarz generalny – płk w st. spocz. mgr Mirosław Dąbrzalski;
– skarbnik – chor. rez. Zygmunt Stężycki;
oraz dziewięć osób z garnizonów – m.in.: Bielsko-Biała, Bydgoszcz, Kielce, Kraków, Wrocław, Szczecin. Przewodniczącym Głównej Komisji Rewizyjnej został wybrany ppłk rez. lek. Tadeusz Puchała.
W trakcie dyskusji zjazdowej potwierdzono zapisy w Statucie, że Stowarzyszenie Kombatantów Misji Pokojowych ONZ jest dobrowolną, demokratyczna i samorządową organizacją skupiającą w swoich szeregach obywateli polskich mających pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionych praw publicznych (§ 2. pkt. 1), a także cudzoziemców zamieszkałych w Polsce i spełniających wymogi członkostwa. Celem aktywności Stowarzyszenia jest aktywne działanie na rzecz integracji środowiska i reprezentowania jego interesów wobec władz państwowych, administracyjnych oraz samorządowych.
Na I Krajowym Zjeździe Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ uchwalono „Program i główne kierunki działalności Stowarzyszenia”, które stały się bazą do dalszej aktywności Zarządu i formowania terenowych kół Stowarzyszenia.
FORMOWANIE SIECI KÓŁ STOWARZYSZENIA
Okres po I Krajowym Zjeździe Stowarzyszenia do mniej więcej wiosny 2000 roku był okresem pracy organizacyjnej nad strukturami krajowymi (Tabela 1) oraz nawiązywania roboczych kontaktów Zarządu Głównego z instytucjami wojskowymi, stowarzyszeniami i związkami kombatanckimi, a w tym m.in.:
– wizyta u wiceministra MON (26 października 1999 r.);
– wizyta w Zarządzie Głównym Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy WP (30 października 1999 r.);
– spotkanie z przedstawicielami Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy AK (17 listopada 1999 r.);
– wizyta robocza w Federacji Stowarzyszeń Rezerwistów i Weteranów Sił Zbrojnych RP (25 listopada 1999 r.);
– spotkanie w Zarządzie Głównym Związku Inwalidów Wojennych RP (6 grudnia 1999 r.);
– spotkanie kurtuazyjno-robocze z kierownictwem Departamentu Społeczno-Wychowawczego MON (8 grudnia 1999 r.);
– wizyta prezesa Zarządu Głównego Stowarzyszenia u szefa Sztabu Generalnego WP (8 marca 2000 r.).
Formowanie sieci kół Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ formalnie rozpoczęło się po I Krajowym Zjeździe. Już we wrześniu 1999 r. zostało zarejestrowane w Zarządzie Głównym pierwsze koło Stowarzyszenia – w Bydgoszczy. Podstawowe informacje o dynamice procesu formowania struktur krajowych zawiera tabela 1, która obejmuje listę 27 garnizonów.
Tabela 1. Informacje o sieci kół Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ w początkowym okresie organizowania
| Lp. | Garnizon | Prezes Koła | Data założenia |
| 1. | Bydgoszcz | Franciszek OSTROPOLSKI | 16.10.1999 |
| 2. | Toruń | Piotr ŚMIETANOWSKI | 16.10.1999 |
| 3. | Jarosław | Zbigniew BROŚ | 23.10.1999 |
| 4. | Gliwice | Tadeusz SWARYCZEWSKI | 26.10.1999 |
| 5. | Wrocław | Jerzy BANACH | 27.10.1999 |
| 6. | Giżycko | 17.11.1999 | |
| 7. | Warszawa – Praga | Józef OŻÓG | 27.11.1999 |
| 8. | Warszawa – Bemowo | Janusz GOROSZCZENKO | 11.12.1999 |
| 9. | Bartoszyce | Zdzisław WOJDAN | 01.12.1999 |
| 10. | Białystok | Romuald NAUMANOWICZ | 25.11.1999 |
| 11. | Kołobrzeg | Zbigniew SZYMAŃSKI | 21.10.1999 |
| 12. | Rzeszów | Roman HAMERLA | 04.05.2000 |
| 13. | Krosno Odrzańskie | Jan WOJTOWICZ | 25.01.2000 |
| 14. | Puławy | 01.02.2000 | |
| 15. | Warszawa – Śródmieście | Wiesław KROCZ | 19.02.2000 |
| 16. | Warszawa Ursynów | Szczepan GÓRAL | 12.02.2000 |
| 17. | Gdańsk | Edward WEJNER | 10.02.2000 |
| 18. | Koszalin | Jerzy KOWAL | 09.02.2000 |
| 19. | Szczecin | Andrzej KULBIEL | 04.03.2000 |
| 20. | Poznań | Janusz DOROSZKIEWICZ | 10.03.2000 |
| 21. | Skierniewice | Eugeniusz WIŚNIOWSKI | 29.02.2000 |
| 22. | Grudziądz | Waldemar JARMUŻEK | 23.03.2000 |
| 23. | Bielsko-Biała | Stanisław KRAWCZYK | 21.01.2000 |
| 24. | Piła | Jan BEKIERSKI | 23.03.2000 |
| 25. | Opole | Stanisław HŁADKI | 06.04.2000 |
| 26. | Lublin | Andrzej ŚWIĄTKOWSKI | 12.04.2000 |
| 27. | Przemyśl | Antoni SZYNGLAREWICZ | 10.02.2000 |
| 28. | Stargard Szczeciński | 08.04.2000 | |
| 29. | Słupsk | 04.05.2000 | |
| 30. | Kazuń Nowy | 19.05.2000 | |
| 31. | Reda | 31.03.2000 | |
| 32. | Kielce | 14.12.1999 | |
| 33. | Kraków | 10.06.2000 | |
| 34. | Ostrów Wlkp. | 16.06.2000 | |
| 35. | Olsztyn | 14.06.2000 | |
| 36. | Nowy Dwór Mazowiecki | 27.07.2000 | |
| 37. | Ostróda | 27.11.2000 | |
| 38. | Czarne | 16.02.2001 | |
| 39. | Tarnów | ||
| 40. | Łódź | 11.04.2003 | |
| 41. | Oleszno | 16.10.2004 | |
| Suwałki |
Źródło: opracowanie własne.
Uwaga: uwzględniając brak danych w tabeli, autor prosi o kontakt mailowy (marcinkowski.cz.@gmail.com) osoby posiadające istotne dane w celu uzupełnienia brakujących informacji.
Zamknięciem pierwszego etapu procesu rozwoju struktur krajowych było podpisanie 6 lipca 2000 roku Porozumienia o współpracy Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych Organizacji Narodów Zjednoczonych z komórkami organizacyjnymi Ministerstwa Obrony Narodowej oraz jednostkami organizacyjnymi podporządkowanymi i nadzorowanymi przez Ministra Obrony Narodowej.
*
W konkluzji należy uznać, że początkowy okres w organizowaniu Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ (1998 – 2000), obejmujący wytężoną pracę członków założycieli, sympatyków Stowarzyszenia i Zarządu Głównego stworzył dobre podstawy do pełnego sukcesów XV-lecia.
Marcinkowski Czesław, dr wiceprezes Zarządu Głównego
[1] zob. rozmowa z gen. bryg w st. spocz. dr Tadeuszem Cepakiem, Wspólnota przeżyć, „Polska Zbrojna” nr 6, luty 2000 r.
